حسین پاینده

اطلاعیه‌ی «کارگاه آشنایی با تاریخ‌گرایی نوین در نقد ادبی»

شرح دوره

«تاریخ‌گرایی نوین» شکلی از نقد ادبیِ معطوف به تحلیل تاریخ و گفتمان است که از اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ نظریه‌پردازی شد. پایه‌گذاری و تشریح مبانی نظریِ این رویکرد را ابتدا استیون گرینبلَت انجام داد و هم او بود که عنوان «تاریخ‌گرایی نوین» را نخستین بار در یکی از نوشته‌هایش در سال ۱۹۸۲ به کار برد. به اعتقاد تاریخ‌گرایان نوین، معرفت تاریخی همواره ماهیتی نظرگاهی یا گفتمانی دارد. سرچشمه‌ی برخی از بنیانی‌ترین دیدگاه‌های تاریخ‌گرایان نوین را می‌توان در اندیشه‌های نیچه (فیلسوف آلمانی قرن نوزدهم) و آراء میشل فوکو (فیلسوف فرانسوی قرن بیستم) یافت. مطابق با معرفت‌شناسیِ ضدپوزیتیویستیِ نیچه، شناخت همواره با واسطه‌ی مفاهیم و تفسیر برای سوژه امکان‌پذیر می‌شود. معرفت هیچ‌گاه مبیّن حقایقِ بی‌واسطه نیست. در واقع، شناخت از هر چیزی (مثلاً تاریخ)، تفسیر آن چیز است. تاریخ‌نگاران و کتاب‌های تاریخ نمی‌توانند حقایق مطلق تاریخی، یا شناخت عینی از تاریخ، به دست دهند. فوکو معرفت‌شناسیِ ضدپوزیتیویستیِ نیچه را با این نظریه تکمیل می‌کند که در پس هر «حقیقتی»، یک گفتمان معیّن نهفته است. در هر دوره‌ای، گفتمان خاصی مسلط است و رویدادهای تاریخی بر حسب آن گفتمان (باز)تفسیر می‌شوند.

این کارگاه به منظور معرفی بنیان‌های نظری تاریخ‌گرایی نوین در نقد ادبی برگزار می‌شود. مدت کارگاه ۱۰ جلسه خواهد بود و در آن علاوه بر بحث پیرامون اصول و مفاهیم تاریخ‌گرایی نوین، کاربرد این رویکرد در نقد عملی رمان «سووشون» (نوشته‌ی سیمین دانشور) تمرین خواهد شد. این کارگاه بر اساس کتاب «نظریه و نقد ادبی: درسنامه‌ای میان‌رشته‌ای» برگزار خواهد شد. اعضای کارگاه می‌بایست هر هفته بخشی از مطالب کتاب را بخوانند تا در کارگاه مطالبی افزون بر آنچه در کتاب آمده است مطرح و به طور جمعی بحث شود. از همه‌ی اعضای کارگاه انتظار می‌رود که در بحث‌های جمعی، بویژه در نقد عملی متون، مشارکت کنند. 

اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی ثبت‌نام را می‌توانید از مؤسسه‌ی پژوهشی «فرهنگ‌بان» دریافت کنید: ۶۶۴۶۱۶۰۶

اطلاعیه‌ی «کارگاه آشنایی با نقد ادبی فمینیستی»

شرح دوره

خوانش متون ادبی از منظر فمینیستی تلاشی است برای بازاندیشی درباره‌ی پنداشت‌های دیرینی که همه‌ی ما، آگاهانه یا ناخودآگاهانه، درباره‌ی زنان و جنسیت زنانه داریم. منتقدان ادبی فمینیست با تحلیل آثار ادبی معاصر و بازخوانش آثار کلاسیک نشان می‌دهند که تصورات اجتماعی از زن‌بودگی چگونه در طول تاریخ دستخوش تغییر شده است. این شیوه از نقد متون ادبی همچنین تلاشی است برای پرتوافشانی بر نقش نه چندان آشکارِ زبان در ایجاد ساختارهای اندیشگانیِ مبتنی بر مردسالاری. در نظریه و نقد ادبی جدید، طیفی از انواع رهیافت‌های فمینیستی وجود دارد و نه یک شیوه‌ی واحد و مورد اجماعِ همه‌ی کسانی که ادبیات را از منظر جایگاه زن بررسی می‌کنند. برای مثال، برخی از منتقدان فمینیست نظریه‌هایی را در نقد متون ادبی به کار می‌برند که بر پایه‌ی مفهوم «جنسیت» و تفاوت آن با «جنس» شکل گرفته است. این دسته از «منتقدانِ جنسیت» بیشتر به جنبه‌های فرهنگیِ زن‌بودگی و نحوه‌ی برساخته شدن هویت زنانه در فرهنگ نظر دارند. برخی دیگر از منتقدان فمینیست، که با عنوان «فمینیست‌های مارکسیست» مشخص می‌شوند، طبقه‌ی اجتماعی را مفهوم محوری در نقد ادبیِ فمینیستی محسوب می‌کنند و با درآمیختن مارکسیسم و فمینیسم بیشتر به جایگاه زنان در نظام سرمایه‌داری و ستم مضاعفی که نه فقط به لحاظ جنسیت بلکه همچنین به لحاظ اقتصادی بر آنان روا می‌شود، نظر دارند. ایضاً گروه دیگری از منتقدان فمینیست با اتکا به بازخوانی‌های نظریه‌پرداز فرانسوی ژاک لاکان از روانکاویِ فرویدی، آمیزه‌ای از فمینیسم و روانکاوی به وجود آورده‌اند و آن را «نقد فمینیستیِ روانکاوانه» می‌نامند.

این کارگاه به منظور معرفی بنیان‌های نظری نقد ادبی فمینیستی برگزار می‌شود. مدت کارگاه ۱۰ جلسه خواهد بود و در آن علاوه بر بحث پیرامون اصول و مفاهیم ساختارگرایی و روایت‌شناسی، کاربرد این رویکردها در نقد عملی برخی متون تمرین خواهد شد. در این کارگاه سه موج نظری فمینیسم معرفی می‌شوند و سپس با تمرکز بر «فمینیسم پساساختارگرا» و «فمینیسم مارکسیستی» آراء اِلِن سیکسو، ژولیا کریستیوا و دیگران بررسی و در نقد عملی متون (ادبیات داستانی و فیلم سینمایی) به کار برده می‌شوند.

این کارگاه بر اساس کتاب «نظریه و نقد ادبی: درسنامه‌ای میان‌رشته‌ای» برگزار خواهد شد. اعضای کارگاه می‌بایست هر هفته بخشی از مطالب کتاب را بخوانند تا در کارگاه مطالبی افزون بر آنچه در کتاب آمده است مطرح و به طور جمعی بحث شود. از همه‌ی اعضای کارگاه انتظار می‌رود که در بحث‌های جمعی، بویژه در نقد عملی متون، مشارکت کنند. 

اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی ثبت‌نام را می‌توانید از مؤسسه‌ی پژوهشی «فرهنگ‌بان» دریافت کنید: ۶۶۴۶۱۶۰۶

مؤسسه‌ی بهاران طی اطلاعیه‌ای سه کارگاه تابستانی حسین پاینده را به شرح زیر اعلام کرد:

 ۱. «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته)»

هدف از این کارگاه که در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، افزایش مهارت‌های خلاقانه‌ی نویسندگان نوقلم است که قصد دارند داستان‌نویسی را به‌طور جدی و حرفه‌ای دنبال کنند. در هر یک از جلسات، نخست مبحثی نظری درباره‌ی شیوه‌های داستان‌نویسی مطرح خواهد شد و سپس داستانی که یکی از شرکت‌کنندگان کارگاه نوشته است به طور جمعی خوانده و بررسی می‌شود. در بحث راجع به داستان‌ها، شیوه‌ی به‌کارگیری خلاقانه و هدفمندِ عناصر داستان برای القای درونمایه‌ی مورد نظر نویسنده بحث خواهد شد. داوطلبان شرکت در این کارگاه باید دوره‌ی آموزشی پیش‌نیاز («کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی») را گذرانده باشند و حتماً شناخت کافی از عناصر داستان داشته باشند (زاویه‌ی دید، شخصیت، پیرنگ، کشمکش، …). مطالب دوره‌ی مقدماتی در این کارگاه تکرار نخواهد شد.

زمان تشکیل کارگاه: روزهای یکشنبه ساعت ۱۶:۳۰ الی ۱۸

کارگاه به مدت ده جلسه برگزار خواهد شد. ارسال فرم رزرو برای حضور در کارگاه الزامی است و کسانی که فرم کلاس را حضوری یا از طریق ایمیل برای بهاران ارسال نکرده باشند نمی‌توانند در کارگاه حاضر شوند. ثبت‌نام نهایی پس از بررسی سوابق هنرجو در زمینۀ آموزش‌های مقدماتی داستان‌نویسی و تماس از طرف مؤسسه با متقاضیان شرکت در دوره امکان‌پذیر خواهد بود.

ظرفیت حضور افراد در کارگاه محدود است و اولویت با افرادیست که زودتر فرم ثبت نام را به صورت حضوری در مؤسسه یا از طریق ایمیل تکمیل کنند.

 ارسال فرم تا به آدرس naghdeadabi@baharanschool.com . لطفاً در قسمت موضوع (subject) بنویسید «فرم کارگاه داستان‌نویسی پیشرفته» و در صورت تقاضای بیش از یک کارگاه برای کارگاه‌های دیگر هم به طور جداگانه فرم پر کنید و همه‌ی فرم‌ها را در یک ایمیل ضمیمه کرده و اسم همه‌ی کارگاه‌ها را در قسمت موضوع بنویسید.

  ۲. کارگاه «آشنایی با داستان کوتاه مدرن» 

در کارگاه آشنایی با داستان کوتاه مدرن که طی ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، هم نظریه‌های داستان کوتاه مدرن آموزش داده می‌شود و هم روش‌شناسی نقد این داستان‌ها. رویکرد این کارگاه میان‌رشته‌ای است، به این ترتیب که فراگیران ابتدا با مبانی نظری مدرنیسم و نقاشی امپرسیونیستی آشنا می‌شوند و سپس مشابهت‌های شعر غنایی و داستان کوتاه مدرن را می‌آموزند. بررسی مشروح نمونه‌هایی از داستان‌های مدرن ایرانی، این امکان را برای شرکت‌کنندگان در کارگاه فراهم می‌کند که آموخته‌های تئوریک را در نقد عملی داستان کوتاه به کار ببرند.

این کارگاه بویژه برای کسانی طراحی شده است که در رشته‌ی تحصیلی خود درسی در زمینه‌ی داستان مدرن نگذرانده‌اند. شرکت در این کارگاه مستلزم این نیست که داوطلبان قبلاً در علوم انسانی یا هنر تحصیل کرده باشند و همه‌ی اشخاص علاقه‌مند، صرف نظر از رشته‌ی تحصیل‌شان، می‌توانند در این کارگاه شرکت کنند، اما لازم است که داوطلبان قبلاً از راه مطالعات شخصی با عناصر داستان و رئالیسم در داستان کوتاه آشنا باشند.

نکته‌ی مهم: مطالب نظری این کارگاه از کتاب داستان کوتاه در ایران، جلد دوم: داستان‌های مدرن کار خواهد شد، به این ترتیب که بخش‌های از مباحث نظری این کتاب در کارگاه خوانده و بحث می‌شود؛ همچنین داستان‌هایی که در کارگاه تحلیل خواهیم کرد، از داستان‌های منتشرشده در همین کتاب خواهد بود. داوطلبانی که بخواهند صرفاً شنونده باشند در کارگاه پذیرفته نمی‌شوند.

 مدت کارگاه «آشنایی با داستان کوتاه مدرن»

این کارگاه به مدت ده جلسه، یکشنبه‌ها ساعت ۶:۳۰تا ۸ عصر برگزار خواهد شد. ارسال فرم رزرو برای حضور در کارگاه الزامی است و کسانی که فرم کلاس را حضوری یا از طریق ایمیل برای بهاران ارسال نکرده باشند نمی‌توانند در کارگاه حاضر شوند.

  ارسال فرم  به آدرس naghdeadabi@baharanschool.com . لطفاً در قسمت موضوع ایمیل (subject) بنویسید «فرم کارگاه آشنایی با داستان کوتاه مدرن» و در صورت تقاضای بیش از یک کارگاه برای کارگاه‌های دیگر هم به طور جداگانه فرم پر کنید و همه‌ی فرم‌ها را در یک ایمیل ضمیمه کرده و اسم همه‌ی کارگاه‌ها را در قسمت موضوع بنویسید.

(این کارگاه و کارگاه «نقد فیلم‌های اصغر فرهادی» همزمان اعلام شده و کارگاهی که زودتر به حد نصاب برسد برگزار خواهد شد.)

  ۳. کارگاه «نقد فیلم‌‌های اصغر فرهادی» 

فیلم‌های اصغر فرهادی، از نخستین کارهای او (مانند «رقص در غبار» و «شهر زیبا») تا آخرین اثرش («فروشنده»)، هم با اقبال عمومی مواجه شده‌اند و هم توجه اهل نظر و نقد را به خود جلب کرده‌اند. گرچه فرهادی راه زیادی را از فیلم‌های اولیه‌اش تا کارهای اخیر طی کرده، اما توجه او در همه‌ی این فیلم‌ها به کالبدشکافی فرهنگی زندگی طبقه‌ی متوسط شهری معطوف بوده است.

هدف از برگزاری کارگاه «نقد فیلم‌های اصغر فرهادی» که در ۱۰ جلسه تشکیل خواهد شد، بررسی مضامین و تکنیک‌هایی است که این کارگردان برای بازنمایی زندگی طبقه‌ی متوسط شهری در ایران معاصر به کار برده است. در این کارگاه، برخی از خصیصه‌نماترین آثار فرهادی به تفصیل بررسی می‌شوند که عبارت‌اند از فیلم‌های «شهر زیبا»، «چهارشنبه‌سوری»، «درباره‌ی الی»، «جدایی نادر از سیمین»، «گذشته» و «فروشنده». جلسات کارگاه به صورت بحث جمعی و با مشارکت اعضای کارگاه در بحث‌ها برگزار خواهد شد.

مدت کارگاه «نقد فیلم‌های اصغر فرهادی»

کارگاه به مدت ده جلسه، یکشنبه‌ها ساعت ۶:۳۰ تا ۸ عصر برگزار خواهد شد. ارسال فرم رزرو برای حضور در کارگاه الزامی است و کسانی که فرم کلاس را حضوری یا از طریق ایمیل برای بهاران ارسال نکرده باشند نمی‌توانند در کارگاه حاضر شوند.

 ارسال فرم به آدرس naghdeadabi@baharanschool.com . لطفاً در قسمت موضوع (subject) بنویسید «فرم کارگاه نقد فیلم‌های اصغر فرهادی» و در صورت تقاضای بیش از یک کارگاه برای کارگاه‌های دیگر هم به طور جداگانه فرم پر کنید و همه ی فرم‌ها را در یک ایمیل ضمیمه کرده و اسم همه‌ی کارگاه‌ها را در قسمت موضوع بنویسید.

(این کارگاه و کارگاه «آشنایی با داستان کوتاه مدرن» همزمان اعلام شده و کارگاهی که زودتر به حد نصاب برسد برگزار خواهد شد.)

فرم شرکت در این کارگاه‌ها را می‌توانید از این‌جا دریافت کنید.

تماس با مؤسسه‌ی «بهاران»: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۸۰۳۶۶۸

«کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی)» با حضور دکتر حسین پاینده از تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ در مؤسسه‌ی «بهاران» برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این کارگاه که طی ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، افزایش مهارت‌های خلاقانه‌ی نویسندگان نوقلم است که قصد دارند داستان‌نویسی را به طور جدی و حرفه‌ای دنبال کنند. رویکرد این کارگاه به داستان‌نویسی مبتنی بر نظریه‌هایی ادبی و شناخت سبک‌های داستان‌نویسی در ادبیات ایران و جهان خواهد بود. شرکت‌کنندگان در این دوره، می‌بایست از شناخت مقدماتی درباره‌ی عناصر داستان برخوردار باشند (زاویه‌ی دید، شخصیت، پیرنگ، کشمکش، …). در هر یک از جلسات، نخست بحثی نظری درباره‌ی شیوه‌های داستان‌نویسی انجام خواهد شد و سپس داستانی که یکی از شرکت‌کنندگان کارگاه نوشته است در جمع خوانده و بررسی می‌شود. در بحث راجع به داستان‌ها، شیوه‌ی به‌کارگیری خلاقانه و هدفمندِ عناصر داستان برای القای درونمایه‌ی مورد نظر نویسنده بحث خواهد شد. این کارگاه پیش‌نیاز شرکت در «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته)» است که متعاقباً با برگزیده‌ای از شرکت‌کنندگان در کارگاه مقدماتی برگزار خواهد شد.

این کارگاه از تاریخ نهم اردیبهشت ۱۳۹۷، روزهای یکشنبه ساعت  ۱۶:۳۰ تا ۱۸:۰۰ برگزار خواهد شد. جهت شرکت در این کارگاه ابتدا باید فرم ثبت‌نام را پر کرده و به آدرس naghdeadabi@baharanschool.com ایمیل کنید و در قسمت موضوع (subject) عنوان کارگاه را بنویسید.

پر کردن فرم به صورت حضوری در مؤسسه‌ی بهاران هم امکان‌پذیر است.

آدرس «بهاران»: خیابان ولی‌عصر، بالاتر از خیابان زرتشت، کوچه‌ی نوربخش، پلاک ۲۱ (آدرس از مسیر خیابان فاطمی: ضلع جنوبی میدان فاطمی، خیابان جویبار، کوچه‌ی نوربخش، پلاک ۲۱

شماره تلفن‌های تماس با «بهاران»: ۸۸۸۰۳۶۶۸، ۸۸۸۹۲۲۲۸، ۸۸۹۴۴۹۰۶

(ظرفیت کارگاه محدود است و اولویت ثبت‌نام با افرادی است که زودتر ثبت‌نام خود را قطعی کنند. مهلت ثبت‌نام تا اول اردیبهشت ۱۳۹۷ است، اما چنانچه ظرفیت دوره زودتر تکمیل شود امکان ثبت‌نام وجود نخواهد داشت.)

فرم ثبت‌نام را از این‌جا می‌توانید دانلود کنید.

 ۲. کارگاه «روش‌شناسی تحلیل متون ادبی» 

معنا در متون ادبی چندلایه است و منتقدان ادبی باید این توانایی را داشته باشند که لایه‌ی سطحی و پیدای آثار ادبی را کنار بزنند تا به لایه‌های ژرف و ناپیدای آن‌ها دسترسی پیدا کنند. این کار مستلزم فرایندی است که اصطلاحاً آن را «تحلیل» می‌نامیم، اما بلافاصله این پرسش‌ها مطرح می‌شوند که: مقصود از «تحلیل» ادبیات چیست؟ «تحلیل» به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟ چگونه می‌توان بین «تحلیل» ــ که بر اساس قواعد معیّن و به پیروی از نظریه‌های ادبی صورت می‌گیرد ــ و اظهارنظرهای ذوقی و بی‌قاعده تمایز گذاشت؟ کارگاه «روش‌شناسی تحلیل متون ادبی» به منظور پاسخ‌گویی به همین پرسش‌ها و نظایر آن تشکیل می‌شود. این کارگاه ده جلسه خواهد داشت و در طول آن، کتاب «اصول و مبانی تحلیل متون ادبی» (نوشته‌ی سلینا کوش) به عنوان کتاب درسی مبنای بحث‌های بیشتر درباره‌ی اصول، مفاهیم و روش‌های تحلیل ادبیات خواهد بود. در طول دوره، مثال‌هایی از تحلیل متون ادبی (ادبیات داستانی و فیلم) در کارگاه بحث خواهند شد تا شرکت‌کنندگان علاوه بر آشنایی با مفاهیم نظریِ مربوط به تحلیل آثار ادبی، مهارت عملی در کاربرد آن مفاهیم کسب کنند.

این کارگاه از تاریخ نهم اردیبهشت ۱۳۹۷، روزهای یکشنبه ساعت ۱۸:۳۰ تا ۲۰:۰۰ برگزار خواهد شد. جهت شرکت در این کارگاه ابتدا باید فرم ثبت نام را پر کرده و به آدرس naghdeadabi@baharanschool.com ایمیل کنید و در قسمت موضوع (subject) عنوان کارگاه را بنویسید.

پر کردن فرم به صورت حضوری در مؤسسه هم امکان‌پذیر است.

آدرس «بهاران»: خیابان ولی‌عصر، بالاتر از خیابان زرتشت، کوچه‌ی نوربخش، پلاک ۲۱ (آدرس از مسیر خیابان فاطمی: ضلع جنوبی میدان فاطمی، خیابان جویبار، کوچه‌ی نوربخش، پلاک ۲۱

شماره تلفن‌های تماس با «بهاران»: ۸۸۸۰۳۶۶۸، ۸۸۸۹۲۲۲۸، ۸۸۹۴۴۹۰۶

(ظرفیت کارگاه محدود است و اولویت ثبت نام با افرادی است که زودتر ثبت نام خود را قطعی کنند. مهلت ثبت نام تا اول اردیبهشت ماه است، اما چنانچه ظرفیت دوره زودتر تکمیل شود امکان ثبت نام وجود نخواهد داشت.)

فرم ثبت‌نام را از این‌جا می‌توانید دانلود کنید.

۱. کارگاه «روش‌شناسی تحلیل متون ادبی»

کارگاه «روش‌شناسی تحلیل متون ادبی» به منظور پاسخ‌گویی به پرسش‌های بنیانی درباره‌ی شیوه‌ی تحلیل ادبیات تشکیل می‌شود. معنا در متون ادبی چندلایه است و منتقدان ادبی باید این توانایی را داشته باشند که لایه‌ی سطحی و پیدای آثار ادبی را کنار بزنند تا به لایه‌های ژرف و ناپیدای آن‌ها دسترسی پیدا کنند. این کار مستلزم فرایندی است که اصطلاحاً آن را «تحلیل» می‌نامیم، اما بلافاصله این پرسش‌ها مطرح می‌شوند که: مقصود از «تحلیل» ادبیات چیست؟ «تحلیل» به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟ چگونه می‌توان بین «تحلیل» ــ که بر اساس قواعد معیّن و به پیروی از نظریه‌های ادبی صورت می‌گیرد ــ و اظهارنظرهای ذوقی و بی‌قاعده تمایز گذاشت؟ در این کارگاه کوشیده می‌شود این پرسش‌ها با استناد به مفاهیم علمی در حوزه‌ی فهم نقادانه‌ی ادبیات پاسخ داده شوند. این کارگاه ده جلسه خواهد داشت و در طول آن، کتاب اصول و مبانی تحلیل متون ادبی (انتشارات مروارید) به عنوان کتاب درسی مبنای بحث‌های بیشتر درباره‌ی اصول، مفاهیم و روش‌های تحلیل ادبیات خواهد بود. در طول دوره، مثال‌هایی از تحلیل متون ادبی (داستان کوتاه، رمان و فیلم) در کارگاه بحث خواهند شد تا شرکت‌کنندگان علاوه بر آشنایی با مفاهیم نظریِ مربوط به تحلیل آثار ادبی، مهارت عملی در کاربرد آن مفاهیم کسب کنند.

زمان برگزاری کارگاه: چهارشنبه‌ها، ۱۸/۳۰ الی ۲۰

تاریخ شروع کارگاه: ۱۳ اردیبهشت ۹۶

علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام با «مؤسسه‌ی بهاران» تماس بگیرند: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۹۴۴۹۰۶.

*******************************************************

۲. کارگاه «نقد ادبی و مطالعات فرهنگی»

هدف از برگزاری کارگاه «نقد ادبی و مطالعات فرهنگی»، آشنایی با جدیدترین تحولات نقد ادبی است. در این دوره‌ی آموزشی، علاوه برتوضیح درباره‌ی مفاهیم اساسیِ نظری، عمده‌ترین و پُرکاربردترین اصطلاحات رایج در مطالعات فرهنگی به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرند. در این دوره همچنین دلالت‌ها و مضامین فرهنگیِ گزیده‌ای از آگهی‌های تجاری تلویزیون ایران از منظر مطالعات فرهنگی تحلیل می‌شوند و همچنین مقایسه‌ای بین ساختار این آگهی‌ها و ساختار ژانر موسوم به «داستانک» صورت خواهد گرفت. به این منظور، عناصر ژانر «داستانک» معرفی می‌شوند و همچنین داستانک‌هایی از یک نویسنده‌ی ایرانی و یک نویسنده‌ی خارجی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

این کارگاه بر اساس کتاب نقد ادبی و مطالعات فرهنگی (نشر شهر) برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان در آن می‌بایست برای هر جلسه بخش‌هایی از این کتاب را پیشاپیش خوانده باشند. آشنایی با نقد ادبی پیش‌نیاز شرکت در این کارگاه است.

زمان برگزاری کارگاه: چهارشنبه‌ها، ۱۶/۳۰ الی ۱۸

تاریخ شروع کارگاه: ۱۳ اردیبهشت ۹۶

علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام با «مؤسسه‌ی بهاران» تماس بگیرند: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۹۴۴۹۰۶.

کارگاه «نقد ادبی و مطالعات فرهنگی» که ار تاریخ ۱۸ مهر ۹۵ در اندیشگاه فرهنگی کتابخانه‌ی ملی آغاز شده بود، بعد از برگزاری ده جلسه به پایان رسید. این کارگاه با هدف معرفی مطالعات فرهنگی با تکیه بر نقد ادبی برگزار شد. مطالعات فرهنگی در کشور ما، بر خلاف الگوی اصیل آن در انگلستان، به جای این‌که در دانشکده‌های علوم انسانی و با معرفی نظریه‌های نقد متن به دانشجویان این رشته تدریس شود، در دانشکده‌های علوم اجتماعی و عمدتاً به صورت جامعه‌شناسی فرهنگ ارائه می‌شود. رویکرد اتخاذشده در این کارگاه، با الگوی مطالعات فرهنگی آن‌گونه که در دهه‌ی ۱۹۶۰ در دانشگاه برمینگام انگلستان آغاز شد، مطابقت داشت. در این الگو، نظریه‌های نقد ادبی در رابطه‌ای میان‌رشته‌ای با طیفی از روش‌شناسی‌های برآمده از سایر حوزه‌های علوم انسانی (مانند نشانه‌شناسی، روانکاوی، فمینیسم، مارکسیسم، ...)، شالوده‌ی تحلیل فرهنگی محسوب می‌شوند. اعضای این کارگاه باعلاقه‌ای وصف‌ناپذیر، به مدت پنج هفته، هر یکشنبه دو جلسه‌ی متوالی (۳ ساعت) در این کارگاه شرکت کردند. به تأسی از ماهیت میان‌رشته‌ای مطالعات فرهنگی، اعضای این کارگاه نیز (۴۰ نفر انتخاب‌شده از میان ۷۵ نفر داوطلبی که فرم شرکت در کارگاه را پُر کرده بودند) از دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف بودند. اکثر شرکت‌کنندگان فارغ‌التحصیل یا دانشجوی دوره‌های تحصیلات تکمیلی و عده‌ای نیز اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها بودند. موضوع درخور توجه و بسیار دلگرم‌کننده، علاقه‌ای بود که این دوستان برای شرکت در بحث‌های کارگاه نشان می‌دانند. پرسش‌های آن‌ها نشانه‌ی واضحی بود از این‌که این آموزه‌ی مطالعات فرهنگی را جدی گرفته‌اند که «در پس امر روزمره، دنیایی از معانی تلویحی نهفته است». زمان سه‌ساعته‌ی جلسات کارگاه ایشان را خسته نمی‌کرد و معمولاً بعد از اتمام هر جلسه، همچنان عده‌ای برای پرسش‌های انفرادی به من مراجعه می‌کردند. در جلسه‌ی اول و همین‌طور جلسه‌ی آخر کارگاه گفتم که آشنا شدن با مطالعات فرهنگی، صرفاً آشنایی با شیوه‌ای از پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی نیست؛ این آگاهی مسؤلیت و التزامی هم به دنبال می‌آورد: مسؤلیت شناخت عمیق جهان پیرامون‌مان و التزام به تلاش برای درانداختن طرحی نو برای آینده‌ای دیگرگونه.

عکسی که در زیر می‌بینید، در آخرین جلسه‌ی کارگاه به یادگار گرفته شد.

به اطلاع پذیرفته‌شدگان کارگاه «نقد ادبی و مطالعات فرهنگی» می‌رساند که این کارگاه از هفته‌ی آینده و مطابق با برنامه‌ی زمانی زیر برگزار خواهد شد:

شروع دوره: یکشنبه ۱۸ مهرماه ۹۵

ساعات تشکیل کارگاه: ۱۳:۳۰ الی ۱۵ و ۱۵:۳۰ الی ۱۷ (دو جلسه‌ی متوالی)

هدف از برگزاری کارگاه «نقد ادبی و مطالعات فرهنگی»، آشنایی با جدیدترین تحولات نقد ادبی است. در این دوره‌ی آموزشی، علاوه برتوضیح درباره‌ی مفاهیم اساسیِ نظری، عمده‌ترین و پُرکاربردترین اصطلاحات رایج در مطالعات فرهنگی به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرند. در این دوره همچنین دلالت‌ها و مضامین فرهنگیِ گزیده‌ای از آگهی‌های تجاری تلویزیون ایران از منظر مطالعات فرهنگی تحلیل می‌شوند و همچنین مقایسه‌ای بین ساختار این آگهی‌ها و ساختار ژانر موسوم به «داستانک» صورت خواهد گرفت. به این منظور، عناصر ژانر «داستانک» معرفی می‌شوند و همچنین داستانک‌هایی از یک نویسنده‌ی ایرانی و یک نویسنده‌ی خارجی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

این کارگاه بر اساس کتاب نقد ادبی و مطالعات فرهنگی (نشر شهر) برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان در آن می‌بایست برای هر جلسه بخش‌هایی از این کتاب را پیشاپیش خوانده باشند. آشنایی با نقد ادبی پیش‌نیاز شرکت در این کارگاه است.

شرکت کردن در این کارگاه مستلزم پر کردن فرم ثبت نام است. علاقه‌مندان به شرکت در این کارگاه باید پس از دانلود فایل فرم ثبت نام برای حضور در این کارگاه (که در سایت اندیشگاه و نیز کانال تلگرام اندیشگاه قرار گرفته است) آن را به طور کامل پر کرده و سپس به صورت پرینت و امضاشده به دفتر اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی تحویل نمایند. ساعات مراجعه: روزهای شنبه تا چهارشنبه (غیرتعطیل) از ساعت ۱۰ الی ۱۵.
با توجه به آن‌که ظرفیت این کارگاه محدود است، ثبت نام قطعی در این دوره آموزشی پس از بررسی سوابق ذکر شده در برگه‎های ثبت نام اولیه صورت خواهد گرفت، بدیهی است در صورت کسب امتیاز برابر، اولویت با کسانی است که زودتر ثبت نام کرده‎اند.
ثبت نام در این کارگاه رایگان است. برای وصل شدن به صفحه‌ی اندیشگاه فرهنگی کتابخانه‌ی ملی این‌جا را کلیک کنید.

تاریخ شروع کارگاه: یکشنبه ۱۸ مهر ۹۵

کسانی که به هر دلیل (مثلاً نامناسب بودن روز یا ساعات تشکیل این کارگاه یا پر شدن ظرفیت آن) نتوانند ثبت نام کنند، می‌توانند در کارگاه مشابهی که با همین محتوا اما در روز و ساعات متفاوتی به زودی در مؤسسه‌ی «بهاران» تشکیل خواهد شد شرکت کنند. برای اطلاع از جزئیات بیشتر درباره‌ی کارگاه «بهاران»، می‌توانید با این شماره تلفن‌ها تماس بگیرید: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۹۴۴۹۰۶.

انجمن صنفی مترجمان تهران با همکاری مرکز ترجمه‌ی حوزه‌ی هنری سلسله کارگاه‌های یک‌روزه‌ای را به منظور دانش‌افزایی و هم‌اندیشی نقد ترجمه برگزار می‌کنند که نخستین نشست آن با تدریس حسین پاینده در تاریخ یکشنبه ۲۸ شهریور ۹۵ در حوزه‌ی هنری تهران برگزار خواهد شد. کارگاه حسین پاینده شامل دو نشست خواهد بود. نشست اول از ساعت ۱۵ الی ۱۶:۳۰ و با عنوان «اقتباس سینمایی از ادبیات به منزله‌ی شکلی از ترجمه» برگزار می‌شود و طی آن جنبه‌هایی از تبدیل رمان‌های ایرانی به فیلم سینمایی با تحلیل مشروح یک نمونه بررسی خواهند شد. نشست دوم از ساعت ۱۷ الی ۱۸:۳۰ و با عنوان «نقد ترجمه‌ی رمان چهره‌ی مرد هنرمند در جوانی» برگزار می‌شود.

مکان برگزاری کارگاه: خیابان سمیه، نرسیده به خیابان حافظ، حوزه‌ی هنری، سالن فردی.

زمان برگزاری کارگاه: یکشنبه ۲۸ شهریور ۹۵، ساعت ۱۳ الی ۱۸:۳۰

راه‌های تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: تلفن ۷۷۶۲۰۹۴۱، تلگرام k@TIAT1

کارگاه حسین پاینده با عنوان «آشنایی با نقد ادبی روانکاوانه» در ۵ هفته (هر هفته ۲ جلسه، مجموعاً ۱۰ جلسه) از تاریخ سه‌شنبه ۱۲ مرداد ۹۵ در اندیشگاه فرهنگی کتابخانه‌ی ملی برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این کارگاه، معرفی نظریه‌ی روانکاوی، بویژه در حوزه‌ مطالعات ادبی و هنری، و ترسیم چشم‌انداز روشنی از مفاهیم بنیادی و روش‌شناسیِ خاص این رهیافت در نقد ادبی است. روانکاوی امروزه یکی از پُرطرفدارترین و مهم‌ترین رهیافت‌های نقد ادبی محسوب می‌شود و شرح و تبیین روش‌شناسیِ آن یک فصل مستقل از همه‌ کتاب‌های جدید در حوزه‌ نظریه و نقد ادبی را به خود اختصاص داده است. این شیوه از نقد ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد و بویژه از زمانی در ادبیات کاربرد پیدا کرد که متون اصلی نظریه‌ی‌ روانکاوی در چند دهه‌ی‌ نخستِ قرن بیستم به طور گسترده منتشر شدند. از آن زمان تاکنون، این نظریه در بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی، بویژه مطالعات هنری و ادبی، تأثیر گذاشته است. کارگاه «آشنایی با نقد ادبی روانکاوانه» به گونه‌ای طراحی شده است که شرکت‌کنندگان پس از اتمام این دوره‌ آموزشی به درستی بدانند که نظریه‌ روانکاوی چیست، مفروضات اساسیِ آن کدام‌اند، چه مقاصدی را دنبال می‌کند، روش‌شناسیِ آن چیست و چگونه در نقد متون ادبی و آثار هنری به کار می‌رود. به این منظور، علاوه بر توضیح مبانی تئوریک روانکاوی و شرح اصطلاحات و روش‌شناسیِ آن، یک فیلم سینمایی ایرانی و برخی متون ادبی (شعر و داستان کوتاه) از منظر این نظریه نقد خواهند شد. این کارگاه به نظریه‌ی روانکاوی کلاسیک اختصاص دارد و در آن به مکاتب پسافرویدی (از جمله نظریه‌ی یونگ و نظریه‌ی لاکان) صرفاً اشاراتی گذرا خواهد شد زیرا شرح و تبیین مبانی هر یک از این مکاتب نیازمند دوره‌ی آموزشی جداگانه‌ای است.

این کارگاه به صورت Crash Course (دوره‌ی آموزشی فشرده) در پنج هفته برگزار خواهد شد، اما شامل ده جلسه خواهد بود، به این ترتیب که هر سه‌شنبه صبح دو جلسه برگزار می‌شود (جلسه‌ی اول ساعت ۹ الی ۱۰:۳۰، سپس نیم‌ساعت استراحت و پذیرایی، بعد جلسه‌ی دوم از ساعت ۱۱ الی ۱۲:۳۰). هر گونه تقاضا در خصوص تغییر روز یا ساعات برگزاری کارگاه می‌بایست مستقیماً با مسؤلان اندیشگاه فرهنگی کتابخانه‌ی ملی در میان گذاشته شود.

کارگاه «آشنایی با نقد ادبی روانکاوانه» به صورت رایگان برگزار می‌شود و شرکت در آن برای همه‌ی علاقه‌مندان آزاد است، اما به علت فشردگی مطالبی که می‌بایست در بازه‌ی زمانیِ نسبتاً کوتاه به مخاطبان ارائه شود، پاسخ به سؤالات صرفاً زمانی مقدور خواهد بود که سؤال‌کننده در کلیه‌ی جلسات شرکت کند و منابع جانبی را که در جلسه‌ی اول معرفی خواهند شد بخواند. پرسش‌های نامرتبط یا پراکنده، به سبب وقتی که از زمان بسیار فشرده‌ی این کارگاه اتلاف می‌کنند، زمینه‌ی پاسخ نخواهند داشت.

نشانی اندیشگاه کتابخانه‌ی ملی: تهران، بزرگراه حقانی (غرب به شرق)، بلوار کتابخانه‌ی ملی، ساختمان سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی (درب غربی)، سالن اندیشگاه فرهنگی

تلفن تماس با اندیشگاه کتابخانه‌ی ملی: ۸۸۶۴۴۰۸۶

تاریخ شروع کارگاه: سه‌شنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۵

ساعات تشکیل کارگاه: ۹ الی ۱۰:۳۰ و سپس ۱۱ الی ۱۲:۳۰

کارگاه «آشنایی با مدرنیسم در هنر و ادبیات» در انجمن جامعه‌شناسی ایران در ۲۹ تیرماه ۹۵ به اتمام رسید. این کارگاه به روش crash course در پنج هفته (ده جلسه، هر هفته دو جلسه) برگزار شد. در این کارگاه مبانی فلسفی هنر و ادبیات مدرن با تبیین آراء نیچه، مارکس و فروید توضیح داده شد و سپس چندین تابلوی مدرن، یک داستان کوتاه، یک رمان و یک فیلم سینمایی مدرن از منظر مباحث نظری‌ای که در کارگاه آموزش داده شده بود، در بحث جمعی با اعضای کارگاه نقد شدند. گرمای تیرماه هم نتوانست از علاقه‌ی کسانی که در این تصویر می‌بینید به فهم هنر و ادبیات (و از آن‌جا، جامعه) چیزی کم کند. انگیزه‌ی مدرس کارگاه هم از علاقه‌ی اعضای کارگاه به یادگیری ناشی می‌شد.

کسانی که در این تصویر می‌بینید، تعدادی از اعضای «کارگاه آشنایی با اندیشه‌ی یونگ» هستند که به مدت دو ماه و نیم در مؤسسه‌ی بهاران تشکیل شد (نیمه‌ی فروردین تا آخر خرداد ۹۵).

کارگاه حسین پاینده با عنوان «آشنایی با مدرنیسم در هنر و ادبیات» در ۵ هفته (هر هفته ۲ جلسه، مجموعاً ۱۰ جلسه) از تاریخ چهارشنبه ۲ تیرماه ۹۵ در انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این کارگاه آشنا کردن علاقه‌مندان با شالوده‌های فکری و همچنین ویژگی‌های آثار هنری و ادبی مدرن است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ی تاریخی پیدایش تفکر مدرن بحث می‌شود و سپس برخی از خصیصه‌نماترین مؤلفه‌های آثار مدرن معرفی می‌شوند. از آن‌جا که بحث‌های نظری با نقد عملی قابل‌فهم‌تر می‌شوند، در این کارگاه علاوه بر مباحث تئوریک درباره‌ی مدرنیسم، برخی نمونه‌های آثار هنری مدرن (شامل تابلوهای نقاشی، فیلم سینمایی، داستان کوتاه و رمان) عملاً در کارگاه تحلیل خواهند شد تا شرکت‌کنندگان با روش‌شناسی و مصطلحات متداول در نقد این آثار آشنا شوند. این کارگاه بویژه برای کسانی طراحی شده است که در رشته‌ی تحصیلی خود درسی در زمینه‌ی مدرنیسم نگذرانده‌اند. شرکت در این کارگاه مستلزم این نیست که داوطلبان قبلاً در علوم انسانی یا هنر تحصیل کرده باشند و همه‌ی اشخاص علاقه‌مند، صرف نظر از رشته‌ی تحصیل‌شان، می‌توانند در این کارگاه شرکت کنند.

زمان تشکیل کارگاه: چهارشنبه‌ها، ساعت ۱۵ الی ۱۸/۳۰ (با وقفه‌ی نیم‌ساعته بین دو جلسه)

تاریخ شروع کارگاه: چهارشنبه‌ ۲ تیرماه ۱۳۹۵

محل برگزاری جلسات: انجمن جامعه‌شناسی ایران واقع در انتهای خیابان سیدجمال‌الدین اسدآبادی (یوسف‌آباد)، کوچه‌ی ۶۳، پلاک ۲، طبقه‌ی دوم غربی

راه تماس با انجمن جامعه‌شناسی ایران برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی این کارگاه:

تلفن: ۷۵۹ ۹۲ ۷۹-۰۹۳۳

ایمیل: isa.ctc.1394@gmail.com

به اطلاع دوستانی که پیشتر «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی)» را با حسین پاینده گذرانده‌اند می‌رساند که دوره‌ی تکمیلی («کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته)») از تاریخ شنبه ۲۸ فروردین ۹۵ در مؤسسه‌ی «بهاران» شروع می‌شود.

همچنین «کارگاه آشنایی با اندیشه‌ی یونگ» (صرفاً برای کسانی که پیشتر «کارگاه نقد ادبی روانکاوانه» را گذرانده‌اند) از تاریخ شنبه ۲۸ فروردین ۹۵ در مؤسسه‌ی «بهاران» شروع می‌شود.

شرحی از محتوای هر یک از این دو کارگاه به این قرار است:

  ۱. کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته) 

هدف از این کارگاه که در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، افزایش مهارت‌های خلاقانه‌ی نویسندگان نوقلم است که قصد دارند داستان‌نویسی را به‌طور جدی و حرفه‌ای دنبال کنند. در هر یک از جلسات، نخست بحثی نظری درباره‌ی شیوه‌های داستان‌نویسی انجام خواهد شد و سپس داستانی که یکی از شرکت‌کنندگان کارگاه نوشته است در جمع خوانده و بررسی می‌شود. در بحث راجع به داستان‌ها، شیوه‌ی به‌کارگیری خلاقانه و هدفمندِ عناصر داستان برای القای درونمایه‌ی مورد نظر نویسنده بحث خواهد شد.

شرکت در این کارگاه مستلزم شناخت کافی از عناصر داستان است (زاویه‌ی دید، شخصیت، پیرنگ، کشمکش، …) و داوطلبان باید حتماً دوره‌ی آموزشی پیش‌نیاز («کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی») را گذرانده باشند. مطالب دوره‌ی پیش‌نیاز در این کارگاه تکرار نخواهد شد.

  ۲. کارگاه آشنایی با اندیشه‌ی یونگ 

هدف از این کارگاه که در ۱۰ جلسه تشکیل خواهد شد، آشنایی با نظریه‌ی یونگ در روانشناسی و نحوه‌ی کاربرد آن در نقد ادبیات و هنر است. این دوره‌ی آموزشی به دو قسمت تقسیم می‌شود. در بخش نخست، آراء و اندیشه‌های یونگ در روانشناسی معرفی خواهند شد. در این معرفی، مفاهیم اصلی مکتب موسوم به «روانشناسی تحلیلی» به تفصیل تعریف می‌شوند. در بخش دوم، این مفاهیم و همچنین روش‌شناسیِ یونگ در نقد عملی یک فیلم سینمایی، یک داستان کوتاه و نقاشی کودکان به کار برده خواهند شد تا الگویی از نقد یونگی به دست داده شود.

این کارگاه بر اساس کتاب اندیشه‌ی یونگ نوشته‌ی ریچارد بیلسکر برگزار می‌شود، به این ترتیب که بخش‌هایی از آن در کارگاه خوانده و شرح‌وبسط داده می‌شود. شرکت در این کارگاه مستلزم آشنایی با نظریه‌ی روانکاوی فرویدی است و داوطلبان باید حتماً دوره‌ی آموزشی پیش‌نیاز («نقد ادبی روانکاوانه») را گذرانده باشند. مطالب دوره‌ی پیش‌نیاز در این کارگاه تکرار نخواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی هر یک از این کارگاه‌ها می‌توانید با «بهاران» تماس بگیرید که شماره تلفن‌هایش از این قرارند: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۹۴۴۹۰۶.

هدف از برگزاری کارگاه «آشنایی با نظریه‌های پسامدرنیسم در نقد متون ادبی و فیلم‌های سینمایی» معرفی دیدگاه‌ها و رویکردهای مشهورترین نظریه‌پردازان پسامدرنیسم در حوزه‌ی نقد ادبی و مطالعات فرهنگی است. این کارگاه به صورت متن‌خوانی و بحث و تبادل نظر درباره‌ی متون برگزار می‌شود. کتاب درسی این کارگاه داستان کوتاه در ایران (جلد سوم) است که بخش‌هایی از مباحث نظری آن در کلاس قرائت می‌شود و از راه گفت‌وگوی جمعی (نه تدریس کلاسی) و توضیحاتِ بیشتر شرح‌وبسط می‌یابد. سپس این مباحث نظری در  تحلیل متون ادبی و فیلم‌های سینمایی به کار برده خواهد شد. برخی از نظریه‌پردازانی که آراء و اندیشه‌های‌شان در این کارگاه معرفی خواهد شد عبارت‌اند از: فوکو، لیوتار، بودریار، بارت، مک‌هِیل و وایت. شرکت در این کارگاه مستلزم آشنایی داوطلبان با نظریه‌های مدرنیته (در حوزه‌ی علوم اجتماعی) و مدرنیسم (در هنر و نقد ادبی) است.

زمان تشکیل کارگاه: چهارشنبه‌ها، ساعت ۱۴ الی ۱۵/۳۰

راه تماس با انجمن جامعه‌شناسی ایران برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی این کارگاه:

ایمیل isa.ctc.1394@gmail.com

فیلم را می‌توانیم ببینیم بی آن‌که آن را تحلیل کنیم. اصولاً فیلم برای نقد شدن ساخته نمی‌شود. اما اگر بتوانیم درباره‌ی فیلمی که دیده‌ایم از منظر نظریه‌ای معیّن فکر کنیم، التذاذ زیبایی‌شناختیِ بیشتری از آن فیلم می‌بریم تا کسی که همان فیلم را صرفاً تماشا کرده است. نقادانه اندیشیدن درباره‌ی فیلم یعنی تأمل درباره‌ی قواعد ساخته شدن آن فیلم یا امکانات و محدودیت‌های معناآفرینی از طریق این یا آن تکنیک سینمایی. این نوع تفکر، لذت فیلم را برای بیننده دوچندان می‌کند. هدف از این کارگاه که در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، آشنایی با مفاهیم، اصطلاحات و روش‌شناسیِ نقد فیلم است. این کارگاه از دو بخش نظری و نقد عملی تشکیل می‌شود. برخی از مهم‌ترین مباحث بخش نظری از این قرارند: شناخت کارکرد و شیوه‌ی تحلیل انواع نما، انواع زاویه‌ی فیلمبرداری، انواع حرکت‌های دوربین، میزانسن، نورپردازی، شیوه‌های تحلیل شخصیت، روایت، و …. در بخش نقد عملی، فیلم سینمایی «در دنیای تو ساعت چند است؟» ساخته‌ی صفی یزدانیان به طور کامل بررسی و نقد خواهد شد تا شرکت‌کنندگان در کارگاه آموخته‌های تئوریک را در عمل به کار گیرند.

زمان تشکیل کارگاه: چهارشنبه‌ها، ساعت ۱۴ الی ۱۵/۳۰

راه‌های تماس با انجمن جامعه‌شناسی ایران برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی این کارگاه:

ایمیل isa.ctc.1394@gmail.com

تلفن ۸۸۰۰۴۷۴۲

حسین پاینده از هفته‌ی چهارم آذرماه ۹۴، کارگاه‌های زیر را در مؤسسه‌ی «بهاران» برگزار خواهد کرد:

۱. کارگاه شالوده‌های نقد ادبی (شنبه‌ها، ۱۷/۳۰-۱۶، شروع کارگاه از ۹۴/۹/۲۸)

۲. کارگاه نقد ادبی روانکاوانه (شنبه‌ها، ۱۹/۳۰-۱۸، شروع کارگاه از ۹۴/۹/۲۸)

۳. کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی) (سه‌شنبه‌ها، ۱۷/۳۰-۱۶، شروع کارگاه از ۹۴/۱۰/۱)

۴. کارگاه نویسندگی خلاق (سه‌شنبه‌ها، ۱۹/۳۰-۱۸، شروع کارگاه از ۹۴/۱۰/۱)

محتوای هر یک از این چهار کارگاه به شرح زیر است:

۱. کارگاه شالوده‌های نقد ادبی

هدف از این کارگاه که در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، آشنایی علاقه‌مندان به نقد ادبی با مبانی نظری نقد است. این کارگاه برای کسانی در نظر گرفته شده است که در رشته‌ی تحصیلی خود درسی درباره‌ی نظریه و نقد ادبی نگذرانده‌اند و هیچ دانشی درباره‌ی نقد ندارند. در این دوره‌ی آموزشی، ابتدا تعریف‌های نادرست اما متداول از نقد ادبی معرفی می‌شوند و ضمن بررسی نمونه‌هایی از شبه‌نقد،‌ اِشکالات مقالاتی که بر اساس این تعریف‌های نادرست نوشته شده‌اند مشخص می‌گردد. در مرحله‌ی بعد تعریف‌های علمی از چیستیِ نقد و شیوه‌ها و رویکردهای آن ارائه می‌شود. در این مرحله همچنین نمونه‌های از شعر و داستان کوتاه در کارگاه به صورت عملی نقد می‌شوند. جلسات اولیه‌ی این کارگاه به بنیان‌های نظری نقد ادبی در آراء و اندیشه‌های فلاسفه‌ی یونان باستان مانند افلاطون، ارسطو،‌ هوراس،‌ لونگینوس و دیگران اختصاص دارد و سپس تحولات بعدی نقد تا پیدایش «مطالعات فرهنگی» در نیمه‌ی دوم قرن بیستم پیگیری می‌شود. شالوده‌های نقد ادبی در این کارگاه با اشاره به متون ادبی ایرانی (شعر و داستان کوتاه) تدریس می‌شود و در بخش مطالعات فرهنگی چند آگهی تجاری از منظر نقد فرهنگی بررسی خواهند شد.

برنامه‌ی این کارگاه با هدف تربیت منتقدان ادبی برای کار در مطبوعات و مراکز پژوهشیِ مرتبط با مطالعات ادبی تنظیم شده است. با این حال، علاقه‌مندان به ادبیات که می‌خواهند از متون ادبی التذاذی زیبایی‌شناختی ببرند و ادراک خود از نحوه‌ی معناآفرینیِ این متون را افزایش دهند نیز می‌توانند در این کارگاه شرکت کنند و از مطالب آن برای فهم بهتر ادبیات استفاده کنند.

۲. کارگاه نقد ادبی روانکاوانه

این دوره‌‌ی آموزشی به منظور آشنایی با نظریه‌ی روانکاوی کلاسیک و کاربرد آن در نقد عملیِ متون ادبی و فیلم‌های سینمایی برگزار می‌شود. نقد روانکاوانه امروزه یکی از پُرطرفدارترین و مهم‌ترین رهیافت‌های نقد ادبی محسوب می‌شود و شرح و تبیین روش‌شناسیِ آن یک فصل مستقل از همه‌ کتاب‌های جدید در حوزه‌ نظریه و نقد ادبی را به خود اختصاص داده است. نقد روانکاوانه ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد و بویژه از زمانی در ادبیات کاربرد پیدا کرد که متون اصلی نظریه‌‌ی روانکاوی در چند دهه‌‌ی نخستِ قرن بیستم به طور گسترده منتشر شدند. از آن زمان تاکنون، این نظریه در بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی، بویژه مطالعات هنری و ادبی، تأثیر گذاشته است. «کارگاه نقد ادبی روانکاوانه» از جمله با این هدف برگزار می‌شود که با معرفی دقیق و درستِ نظریه‌ روانکاوی، بویژه در حوزه‌ مطالعات نقادانه‌ ادبی و هنری، چشم‌انداز روشنی از مفاهیم بنیادی و روش‌شناسیِ خاص این رهیافت ترسیم کند. هدف این است که شرکت‌کنندگان پس از اتمام این دوره‌ آموزشی به درستی بدانند که نظریه‌ روانکاوی چیست، مفروضات اساسیِ آن کدام‌اند، چه مقاصدی را دنبال می‌کند، روش‌شناسیِ آن چیست و چگونه در نقد متون ادبی و آثار هنری به کار می‌رود. به این منظور، علاوه بر توضیح مبانی تئوریک روانکاوی و شرح اصطلاحات و روش‌شناسیِ آن، یک فیلم سینمایی و چند داستان کوتاه از منظر این نظریه نقد خواهند شد.

۳. کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی)

هدف از این کارگاه که طی ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، افزایش مهارت‌های خلاقانه‌ی نویسندگان نوقلم است که قصد دارند داستان‌نویسی را به طور جدی و حرفه‌ای دنبال کنند. رویکرد این کارگاه به داستان‌نویسی مبتنی بر نظریه‌هایی ادبی و شناخت سبک‌های داستان‌نویسی در ادبیات ایران و جهان خواهد بود. شرکت‌کنندگان در این دوره می‌بایست از شناخت مقدماتی درباره‌ی عناصر داستان برخوردار باشند (زاویه‌ی دید، شخصیت، پیرنگ، کشمکش، …). در هر یک از جلسات، نخست بحثی نظری درباره‌ی شیوه‌های داستان‌نویسی انجام خواهد شد و سپس داستانی که یکی از شرکت‌کنندگان کارگاه نوشته است در جمع خوانده و بررسی می‌شود. در بحث راجع به داستان‌ها، شیوه‌ی به‌کارگیری خلاقانه و هدفمندِ عناصر داستان برای القای درونمایه‌ی مورد نظر نویسنده بحث خواهد شد. این کارگاه پیش‌نیاز شرکت در «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته)» است که متعاقباً با برگزیده‌ای از شرکت‌کنندگان در کارگاه مقدماتی برگزار خواهد شد.

۳. کارگاه نویسندگی خلاق

هدف از «کارگاه نویسندگی خلاق» که در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد، افزایش مهارت‌های خلاقانه‌ی نویسندگانی است که قصد دارند داستان‌نویسی را به‌طور جدی و حرفه‌ای دنبال کنند. شرکت‌کنندگان در این کارگاه می‌بایست پیشتر دوره‌های «کارگاه داستان‌نویسی مقدماتی» و «کارگاه داستان‌نویسی پیشرفته» را (مجموعاً در ۲۰ جلسه) گذرانده باشند. این کارگاه کمتر جنبه‌ی نظری و بیشتر جنبه‌ی عملی دارد؛ با این حال، بحث‌های نظری به فراخور نیاز در این کارگاه مطرح خواهند شد.

***

دوستان علاقه‌مند می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی هر یک از این کارگاه‌ها با «بهاران» تماس بگیرند که شماره تلفن‌هایش از این قرارند: ۸۸۸۹۲۲۲۸ و ۸۸۹۴۴۹۰۶.

در تابستان ۹۴، دو «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی مقدماتی)» برگزار کردم که هر کدام ۲۵ عضو داشت و در ده جلسه تشکیل شد. از مجموع ۵۰ نفر اعضای این دو کارگاه، ۱۵ نفر به «کارگاه داستان‌نویسی (دوره‌ی پیشرفته)» راه پیدا کردند که این هم در ده جلسه تشکیل شد. عکس زیر تعدادی از اعضای این کارگاه اخیر را آخرین جلسه (هفته‌ی اول آذر ۹۴) نشان می‌دهد که به زودی دوره‌ی بعدیِ آموزش‌شان («کارگاه نویسندگی خلاق») آغاز خواهد شد. این دوستان تاکنون بیست جلسه کارگاه را با من گذرانده‌اند و امید می‌رود که پس از گذراندن ده جلسه‌ی بعدی در «کارگاه نویسندگی خلاق»، برای انتشار داستان‌های‌شان آماده شوند.

این عکس در شهریور ۱۳۹۴ و در پایان دوره‌ی ده‌جلسه‌ای کارگاه «آشنایی با رمان (۳)» در مؤسسه‌ی بهاران گرفته شد که به نقد رمان پسامدرن اختصاص داشت. هدف از برگزاری این کارگاه آشنا شدن با نظریه‌های پسامدرنیسم در حوزه‌ی رمان و به کار بردن آن نظریه‌ها در نقد عملی یک رمان پسامدرن بود. علاوه بر مقالاتی از جِسی متس و دیوید لاج درباره‌ی ماهیت و ویژگی‌های رمان پسامدرن، بحث‌های بسیار خوبی در خصوص فرهنگ و جامعه‌ی پسامدرن در این کارگاه انجام شد. در پایان دوره یک رمان پسامدرن به قلم نویسنده‌ی آرژانتینی-شیلیایی آریل دورفمن در کارگاه نقد شد. اکثر کسانی که در این تصویر می‌بینید پیشتر دو کارگاه دیگر (با عنوان «آشنایی با رمان (۱)» ویژه‌ی رمان رئالیستی، و «آشنایی با رمان (۲) ویژه‌ی رمان مدرن) گذرانده بودند و با احتساب جلسات این کارگاه اخیر، مجموعاً ۳۰ جلسه کلاس را طی سه ترم شرکت کردند. بسیاری از ایشان از راه دور به کارگاه می‌آمدند و خیلی‌هاشان مسئولیت‌های شغلی و خانوادگی هم داشتند. با این همه، علاقه و جدیت فراوانی برای شرکت منظم در جلسات این کارگاه، در اوج گرمای تیرماه الی شهریورماه، از خودشان نشان دادند. از این حیث و به خاطر انگیزه‌ی قوی‌ای که این اشخاص در من ایجاد کردند، تک‌تک کسانی که در این عکس می‌بیند (و همچنین آن عده از اعضای کارگاه که در این عکس نیستند) برای من عزیز و قابل احترام هستند. خداوند به همه‌ی ایشان سلامت و شادی بیش‌ازپیش عطا کند. امیدورام از این به بعد نام این اشخاص را به عنوان نویسنده‌ی مقالات نقد رمان در نشریات یا به عنوان سخنرانان جلسات نقد رمان در مراکز و کانون‌های ادبی و فرهنگی ببینم.

این عکس در خرداد ۱۳۹۴ در آخرین جلسه‌ی کارگاه «آشنایی با رمان» در مؤسسه‌ی بهاران با برخی از شرکت‌کنندگان در این کارگاه گرفته شد. عده‌ای از اعضای این کارگاه منتقدان ادبی‌ای بودند که می‌خواستند با شالوده‌های نظریِ ژانر رمان به طور علمی آشنا شوند؛ عده‌ای دیگر دانشجویانی (عمدتاً در مقطع تحصیلات تکمیلی) بودند که در رشته‌ی تحصیلی‌شان هیچ درسی در زمینه‌ی ادبیات داستانی و رمان نگذرانده بودند؛ عده‌ای هم مدرس و پژوهشگر ادبیات بودند. علاقه و جدیت اعضای این کارگاه به یادگیری پس‌زمینه‌ی فلسفیِ پیدایش رمان و نظریه‌های مختلفی که درباره‌ی نقد آن از اواخر قرن هجدهم تا به امروز مطرح شده است، مثال‌زدنی بود. یادداشت برداشتن بی‌وقفه‌ی یکی از این دوستان که همیشه در ردیف‌های جلو می‌نشست و درخواست‌های بعد از کلاسش برای معرفی منابعِ بیشتر، بی آن‌که خودش بداند من را متقاعد می‌کرد که باید به کارم دلگرم باشم. بقیه هم، هر یک به شیوه‌ی خاص خودشان، میلی وافر به شناخت این ژانر پُرطرفدار از خود نشان می‌دادند. مستمع صاحب‌سخن را بر سر ذوق آورد. این‌ها کسانی بودند که وقت گران‌بهای آزادشان را، در گرمای خردادماه، صَرف آمدن به کلاس و آموختن شیوه‌ی نقد رمان کردند. یکی از دوستان این کلاس یک بار پس از اتمام جلسه به من گفت:‌ «سؤالات‌مان همچنان مانده. در گلوی‌مان گیر کرده!». راست می‌گفت، اما موضوع این بود که شوق آنان به یادگیری و کثرت پرسش‌های بی‌شماری که گاه باید در کلاس‌های دیگر مطرح می‌شد، امکان جواب دادن به همه‌ی سؤالات را از من سلب می‌کرد. وقتی به این دوستم و آن دیگرانی که به دقت یادداشت برمی‌داشتند فکر می‌کردم، چاره را در این می‌دیدم که هر وقت حتی ده دقیقه یا یک ربع زودتر رسیدم مستقیم به کلاس بروم و گاه تا نیم‌ساعت بعد از اتمام وقت همچنان کلاس را ادامه دهم. اما این پایان ماجرا نبود: به درخواست همین انسان‌های مهربان، این کارگاه قسمت دومی هم پیدا کرد («آشنایی با رمان ۲») که به نظریه‌های رمان پسامدرن و همچنین نقد عملی یک نمونه از این رمان‌ها اختصاص دارد. حالا هم گرمای هوا طاقت‌فرساتر شده است و هم، موازی با آن، شوق این دوستان به یادگیری و البته دلگرمی من.