جلد دوم از کتاب داستان کوتاه در ایران با عنوان فرعی «داستانهای مدرن» به چاپ سوم رسید و انتشارات نیلوفر از امروز آن را توزیع میکند. در جلد دومِ این کتاب، همچون جلد نخست، آشنایی با شالودههای نظریِ داستان کوتاه پیششرط نقد فرض شده است. از این رو، در فصلهای اول و دوم عناصر و ویژگیهای داستان کوتاه مدرن شرح داده شدهاند. ساختار سه فصل بعدی از این قرار است که ابتدا یکی از نظریههای داستان کوتاه مدرنیستی با بسط و تکمیل و افزودنِ نکات و مثالهای روشنگر، معرفی میشود و سپس نمونههایی ممتاز از داستان مدرن ایرانی از منظر همان نظریه مشروحاً مورد بررسی قرار میگیرند. به منظور آشناییِ بیشترِ خواننده با جریانهای داستاننویسی در دهههای اخیر و گسترهی مضامین آن، در فصل آخر شش نمونهی شاخصِ دیگر از داستانهای مدرن ایرانی نقد شدهاند.
رویکرد این مجلد، مانند مجلد قبلی، میانرشتهای است و لذا به نقاشیهای امپرسیونیستی، شعرهای ایماژیستی و فیلمهای سینمایی پرداخته میشود تا چهارچوبی برای فهم و نقد داستان به دست دهد. آخرین داستان بررسیشده در کتاب حاضر، یکی از نخستین آثار واجد ابتکارهای فراداستانی در ایران است و حرکت داستان کوتاه ما به سوی پسامدرنیسم را نشان میدهد که موضوع جلد سومِ کتاب حاضر است. در جلد دومِ این کتاب، علاوه بر تحلیلهای موردی و اشاره به داستانهای متعدد، مجموعاً پانزده داستان کوتاه مدرن ایرانی به تفصیل نقد شدهاند.
انتشارات نیلوفر چاپ سوم این مجلد را با استفاده از قلمهای جدید فارسی (با خوانایی سهلتر) مجدداً واژهآرایی و صفحهبندی کرده و کلیهی اشتباهات تایپی چاپهای قبلی را نیز تصحیح کرده است. ناشر همچنین به منظور کاهش قیمت و دسترسپذیری بیشترِ این کتاب، آن را نخستین بار با جلد شومیز به علاقهمندان عرضه کرده است.
برای طرح روی جلد این کتاب از تابلویی استفاده شده است که نقاشِ آن صادق هدایت بود.
فهرست مطالب جلد دوم از کتاب داستان کوتاه در ایران به قرار زیر است:
مقدمهی جلد دوم
فصل اول: داستان کوتاه مدرن
- سر برآوردن مدرنیسم از دل محدودیتهای رئالیسم
- ویژگیهای داستان کوتاه مدرن
- شیوهی روایت در داستان مدرن
- پیرنگ در داستان مدرن
- شخصیت و شخصیتپردازی در داستان مدرن
فصل دوم: نسبت داستان کوتاه مدرن با شعر غنایی
- داستان مدرن به منزلهی داستانی شاعرانه
- داستان کوتاه، خویشاوند شعر
- ویژگیهای شعر غنایی
- نمونهای از یک شعر غنایی و تحلیل آن
- «ندای آغاز» (سهراب سپهری)
- چرا «ندای آغاز» شعری غنایی است؟
فصل سوم: داستان کوتاه غنایی (شعرگونه)
بخش نخست: نظریه
- نظریهی آیلین بالدِشویلر
- بررسی نمونهای از توصیفهای غنایی در داستان کوتاه مدرن
- سنت داستان کوتاه غنایی در ادبیات غرب
بخش دوم: نقد عملی
- نقد چند داستان غنایی نمونه از منظر نظریهی آیلین بالدِشویلر
- درخت گلابی (گلی ترقی)
- فرصت ازدسترفتهی عشق: روایتگریِ شاعرانه در داستان «درخت گلابی»
- نقشبندان (هوشنگ گلشیری)
- آنچه نقش نتوان زد: رویکرد غناییِ مدرن به ثبت تلاطمهای عاطفی در داستان «نقشبندان»
فصل چهارم: داستان مدرن شاعرانه، نظریهای دیگر
بخش نخست: نظریه
- نظریهی چارلز مِی
- الف. شخصیت به منزلهی حالتی ذهنی
- ب. داستان کوتاه به منزلهی طرحوارهای کمینه
- پ. داستان کوتاه به منزلهی توصیف ساحتی خوابگونه
بخش دوم: نقد عملی
- نقد چند داستان غنایی نمونه از منظر نظریهی چارلز مِی
- سهشنبهی خیس (بیژن نجدی)
- اشباح واقعی: بازنمایی حالات ذهنی در داستان «سهشنبهی خیس»
- کابوسِ بیداری
- کابوس در بیداری: طرحوارهی کمینه در داستان «کابوسِ بیداری»
- اسکلتهای بلورآجین (محمد کلباسی)
- بینابینِ رؤیا و واقعیت: ساحت خوابگونه در داستان «اسکلتهای بلورآجین»
فصل پنجم: داستان کوتاه امپرسیونیستی
بخش نخست: نظریه
- نظریهی سوزان فرگِسِن
- امپرسیونیسم در نقاشی
- امپرسیونیسم در شعر و داستان کوتاه
- نمونهای از یک شعر امپرسیونیستی و تحلیل آن
- «در ایستگاه مترو»
- چرا «در ایستگاه مترو» شعری امپرسیونیستی است؟
- بررسی نمونهای از نثر امپرسیونیستی در داستان کوتاه.
- ویژگیهای داستان کوتاه امپرسیونیستی
الف. زاویهی دید و بازتاباندن احساسات درونی در داستان امپرسیونیستی
ب. پیرنگ در داستان امپرسیونیستی
پ. نقش استعاری مکان در داستان امپرسیونیستی
ت. روایت نامتوالی در داستانهای امپرسیونیستی
ث. سبکپردازی و برجسته شدن سبک در داستان امپرسیونیستی
بخش دوم: نقد عملی
- نقد چند داستان امپرسیونیستی نمونه از منظر نظریهی سوزان فرگِسِن
- رنگها (پرویز دوائی)
- خاطرات رنگی: توصیفهای امپرسیونیستی در داستان «رنگها»
- وسوسههای اردیبهشت (علی قانع)
- داستان ناگفته: پیرنگ حذفی در داستان «وسوسههای اردیبهشت»
- سه قطره خون (صادق هدایت)
- روایتی که نمیتوان بازگفت: پیرنگ استعاری در داستان «سه قطره خون»
- یک دسته موی سیاه (محمدرحیم اخوت)
- زندگی با خاطرهها: تداعیهای امپرسیونیستی در داستان «یک دسته موی سیاه»
فصل ششم: بررسی نمونههای بیشتری از داستانهای مدرن
- چند داستان شاخص مدرن
- باغ تابناک (محمد کشاورز)
- غنایینویسیِ مدرن در داستان «باغ تابناک»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- ایستگاه (طاهره علوی)
- کمینهگرایی مدرن در داستان «ایستگاه»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- غریبهای در اتاق من (مهرنوش مزارعی)
- جامعهپژوهیِ مدرن در داستان «غریبهای در اتاق من»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- چراغ خطر (فرزانه کرمپور)
- آسیبشناسی اجتماعی مدرن در داستان «چراغ خطر»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- یک بار هم شده «سوسن» گوش بده (پیمان هوشمندزاده)
- سبکپردازیِ مدرن در داستان «یک بار هم شده ”سوسن“ گوش بده»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- مردی که برنگشت (سیمین دانشور)
- حرکت به سوی پسامدرنیسم در داستان «مردی که برنگشت»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر دربارهی این داستان
- مراجع فارسی جلد دوم
- مراجع انگلیسی جلد دوم
- نمایه
انتشارات نیلوفر: تهران، خیابان انقلاب، خیابان دانشگاه؛ تلفن: ۶۶۴۶۱۱۱۷
خرید اینترنتیِ این کتاب از سایت مرتبط با انتشارات نیلوفر: www.behanbook.ir
برچسبها: ادبیات داستانی ایران, داستان کوتاه در ایران, نقد داستان کوتاه, داستانهای مدرن