انتشارات نیلوفر چاپ سوم کتاب داستان کوتاه در ایران، جلد اول: داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی را منتشر کرد. کتاب حاضر، با تأکید بر ضرورتِ شناختِ شالوده‌های نظریِ داستان کوتاه به عنوان پیش‌شرط نقد، هم نظریه‌های این ژانر را معرفی می‌کند و هم این‌که کاربرد آن نظریه‌ها را در نقد عملیِ برگزیده‌ای از شاخص‌ترین و صناعتمندترین داستان‌های کوتاه ایران نشان می‌دهد.
ساختار جلد اول از این قرار است: در بخش نخست، مفاهیم و نظریه‌های داستان رئالیستی و داستان ناتورالیستی معرفی شده‌اند. در بحث راجع به این مفاهیم و نظریه‌ها، نویسنده رویکردی میان‌رشته‌ای در پیش گرفته و لذا رئالیسم و ناتورالیسم در ادبیات را از راه قیاس با همین سبک‌ها در هنرهای بصری (عمدتاً نقاشی و بعد سینما) تبیین کرده است. در بخش بعدی، نقدهای مشروحی بر داستان‌های ممتازی که با این دو سبک نوشته شده‌اند ارائه گردیده است. در بخش پایانیِ این مجلد، قرائت‌های نقادانه از داستان‌های بیشتری به دست داده شده است که تحولات مهم در زمینه‌ی مضامین و تکنیک‌های داستان کوتاه ایران را به نمایش می‌گذارند.
در جلد نخستِ این کتاب، علاوه بر تحلیل‌های موردی و اشاره به داستان‌های متعدد، مجموعاً پانزده داستان کوتاه به قلم نویسندگان رئالیست و ناتورالیست ایرانی و یک داستان از ادبیات کهن فارسی (هزار و یک شب) به‌طور مشروح نقد شده‌اند.
انتشارات نیلوفر چاپ سوم این مجلد را با استفاده از قلم‌های جدید فارسی (با خوانایی سهل‌تر) مجدداً واژه‌آرایی و صفحه‌بندی کرده و کلیه‌ی اشتباهات تایپی چاپ‌های قبلی را نیز تصحیح کرده است. ناشر همچنین به منظور کاهش قیمت و دسترس‌پذیری بیشترِ این کتاب، آن را نخستین بار با جلد شومیز به علاقه‌مندان عرضه کرده است.
فهرست مطالب جلد اول از کتاب داستان کوتاه در ایران به قرار زیر است:
- مقدمه‌ی جلد اول
فصل اول: داستان کوتاه رئالیستی در ایران
- مروری بر معانی مختلف اصطلاح «رئالیسم»
- رئالیسم در نقاشی
- ویژگی‌های داستان کوتاه رئالیستی
۱. مکان در داستان رئالیستی
۲. زاویه‌ی دید در داستان رئالیستی
۳. شخصیت و شخصیت‌پردازی در داستان رئالیستی
۴. توصیف در داستان رئالیستی
۵. پیرنگ در داستان رئالیستی
۶. زمان در داستان رئالیستی
۷. نثر رئالیستی
- زبان عامیانه و محاوره‌ای در داستان کوتاه ایران
فصل دوم: نمونه‌ای از یک داستان غیررئالیستی و تحلیل آن
- چه داستان‌هایی رئالیستی نیستند؟
- «حکایت وَردُالاکمام و اِنسُ‌الوجود»
- چرا «حکایت وَردُالاکمام و اِنسُ‌الوجود» روایتی غیررئالیستی است؟
فصل سوم: نقد چند داستان رئالیستی نمونه
- چند داستان خصیصه‌نمای رئالیستی
- «خاکسترنشینها» (غلامحسین ساعدی)
- دنیای فلاکت و تاریکی: تصویر جهان فرودین در داستان «خاکسترنشینها»
- «سبزِ مُورْد» (شهلا پروین‌روح)
- منجلاب فقر: نثر رئالیستی در داستان «سبزِ مُورْد»
- «شهر کوچک ما» (احمد محمود)
- بیرون رفتن از شهر خیالات سبک: بازنمایی «پاگشایی» در داستان «شهر کوچک ما»
- «مرد» (محمود دولت‌آبادی)
- آزمون مردشدگی: مواجهه با واقعیت در داستان «مرد»
- «تَش‌خَند» (حسن بنی‌عامری)
- واقعیتی دیگر: بازنمایی رئالیستیِ جنگ در داستان «تَش‌خَند»
فصل چهارم: داستان کوتاه ناتورالیستی
- ویژگی‌های داستان کوتاه ناتورالیستی
- درونمایه‌های متداول در داستان‌های ناتورالیستی
فصل پنجم: نقد چند داستان ناتورالیستی نمونه
- چند داستان خصیصه‌نمای ناتورالیستی
- «عروسکِ فروشی» (صادق چوبک)
- و این است گرسنگی و مرگ: عکس‌برداریِ لجام‌گسیخته در داستان «عروسکِ فروشی»
- «چنگال» (صادق هدایت)
- پا گذاشتن پسر در جاپای پدر: جبر وراثت در داستان «چنگال»
- «تولد» (اسماعیل فصیح)
- تولد برای مردن: حتمیّت مرگ بر اثر جبر زیست‌شناختی در داستان «تولد»
- «چهارراه» (هوشنگ مرادی‌کرمانی)
- آینده‌ای که نیاز به پیشگویی ندارد: جبر اجتماعی در داستان «چهارراه»
فصل ششم: بررسی نمونه‌های بیشتری از داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی
- چند داستان شاخص رئالیستی و ناتورالیستی
- «اجاره‌خانه» (بزرگ علوی)
- گزینش‌های رئالیستی در داستان «اجاره‌خانه»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
- «دفترچه‌ی بیمه» (جلال آل‌احمد)
- بازنمایی رئالیستیِ دنیای معلمان در داستان «دفترچه‌ی بیمه»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
- «همراه آهنگ‌های بابام» (علی‌اشرف درویشیان)
- ساختار رئالیستی در داستان «همراه آهنگ‌های بابام»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
- «مارافسای» (عبدالرحیم احمدی)
- گذار از رئالیسم به سوی ناتورالیسم در داستان «مارافسای»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
- «این سرما مرا می‌کُشد» (مهدی رجبی)
- بازنمایی ناتورالیستیِ غریزه‌های انسانی‌ـ‌حیوانی در داستان «این سرما مرا می‌کُشد»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
- «زُل زدن به آفتاب»
- آسیب‌شناسیِ ناتورالیستیِ خشونت در داستان «زُل زدن به آفتاب»
- چند نکته و چند پرسش برای تأمل بیشتر درباره‌ی این داستان
مراجع فارسی جلد اول
مراجع انگلیسی جلد اول
نمایه
انتشارات نیلوفر: تهران، خیابان انقلاب، خیابان دانشگاه؛ تلفن: ۶۶۴۶۱۱۱۷
خرید اینترنتیِ این کتاب از سایت مرتبط با انتشارات نیلوفر: www.behanbook.ir
برچسب‌ها: ادبیات داستانی ایران, داستان کوتاه در ایران, نقد داستان کوتاه, کتاب‌های حسین پاینده