حسین پاینده

انتشارات نیلوفر چاپ سوم کتاب گفتمان نقد را، با عنوان فرعی «مقالاتی در نقد ادبی»، منتشر کرد. این کتاب مجموعه‌ای از مقالاتی است که هر یک از آن‌ها رهیافتی در نقد ادبی مدرن یا مفاهیمی از نظریه‌های ادبی جدید را تبیین می‌کند و یا در نقدی عملی بر یک اثر ادبی به کار می‌برد. از جمله اهداف مؤلف، تأکید گذاشتن بر ماهیت نظام‌مند نقد و اتکاء آن به نظریه است. در نقدهای ارائه‌شده در این کتاب، هم از رهیافت فرمالیستی برای قرائت متون ادبی بهره گرفته شده است و هم از رهیافت‌های روانکاوانه و فمینیستی و غیره، با این امید که پیکره‌بندیِ کتاب بتواند ماهیت دموکراتیک نقد ادبی را ــ که از تکثرگرایی و چندصدایی بودنِ آن ناشی می‌شود ــ به وجهی تا حد ممکن شایسته نشان دهد. فرمالیسم، نقد روانکاوانه، پسامدرنیسم، فمینیسم، مطالعات فرهنگی، و تئاتر معناباختگی از جمله‌ی مباحث کتاب حاضر هستند. برخی از آثاری که در این کتاب نقد شده‌اند، عبارت‌اند از: رمان‌های جزیره‌ی سرگردانی و ساربانْ سرگردان اثر سیمین دانشور، داستان کوتاه «بچه‌ی مردم» اثر جلال آل‌احمد، شعر «دریا» سروده‌ی شفیعی‌کدکنی، فیلم سلام سینما ساخته‌ی محسن مخملباف، اشعاری از سهراب سپهری و آثاری از برخی داستان‌نویسان و شاعران و نمایشنامه‌نگاران غیرایرانی. این چاپ در واقع ویراست دوم کتاب گفتمان نقد است. در این ویراست علاوه بر افزودن پنج مقاله‌ی جدید به کتاب، کلیه‌ی مقالات ویراست اول مورد بازنگری قرار گرفته و مطالب جدیدی به آن‌ها اضافه شده است.

فهرست مطالب کتاب گفتمان نقد به قرار زیر است:

◀ پیش‌گفتار ویراست اول

◀ پیش‌گفتار ویراست دوم

بخش نخست: نظریه و نقد رمان

◀ سیمین دانشور، شهرزادی پسامدرن

بخش دوم:‌ نظریه و نقد داستان کوتاه

◀ اهمیت زاویه‌ی دید در داستان کوتاه، با نگاهی به داستان «بچه‌ی مردم»

◀ شخصیت‌پردازی در داستان کوتاه

◀ روانکاوی شخصیت روان‌رنجور در داستان «زنی که مردش را گم کرد»

◀ تصویر انسان آینده در داستانی علمی ‌ـ تخیلی از صادق هدایت

◀ نقدی فمینیستی بر داستان کوتاه «رؤیای یک‌ساعته»

◀ زندگی: عشق و دیگر هیچ …؛ نقد داستان «پس و پیش»

بخش سوم: نظریه و نقد شعر

◀ مبانی فرمالیسم در نقد ادبی، همراه با نقدی بر قطعه شعری از سهراب سپهری

◀ تبلور مضمون شعر در شکل آن؛ نقدی فرمالیستی بر شعر «دریا» سروده‌ی شفیعی‌کدکنی

◀ دیدگاه مشترک والت ویتمن و سهراب سپهری؛ مقایسه‌ی اشعار دو شاعر از منظر ادبیات تطبیقی

بخش چهارم:‌ نقد فیلم

◀ سلام بر پسامدرنیسم در سینما؛ بدعت‌هایی از جنس زمانه‌ی ما در فیلم سلام سینما

بخش پنجم:‌ نقد نمایشنامه

◀ معناباختگی در نمایشنامه‌ی خلأ

بخش ششم: مباحث نظریِ‌ نقد

 ◀ بیگانه‌ی آشنا؛ گفتاری درباره‌ی روانکاوی و نقد ادبی

◀ تفاوت‌های کیفی بین داستان کوتاه و رمان، با نگاهی به آثار هوشنگ گلشیری

◀ امپرسیونیسم در ادبیات داستانی

◀ ریشه‌های تاریخی و اجتماعی رمانتیسم

◀ تجددخواهیِ ادبیِ هدایت

◀ جایگاه ادبیات عامّه‌پسند در مطالعات فرهنگی

◀ برآمدن شکل‌های جدید نگارش در ادبیات معاصر فارسی

بخش هفتم: ضمائم

 ◀ داستان «بچه‌ی مردم» (جلال آل‌احمد)

◀ داستان «زنی که مردش را گم کرد» (صادق هدایت)

◀ داستان «رؤیای یک‌ساعته» (کِیت شوپن)

◀ داستان «پس و پیش» (ایان مکیوئین)

◀ نمایشنامه‌ی «خلآ» (اوژن یونسکو)

◀ نمایه‌

انتشارات نیلوفر: تهران، خیابان انقلاب، خیابان دانشگاه؛ تلفن: ‌۶۶۴۶۱۱۱۷

خرید اینترنتیِ این کتاب از سایت انتشارات نیلوفر: www.behanbook.ir

کتاب نقد ادبی و دموکراسی، با عنوان فرعی «جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید»، مجموعه‌ای از مقالات است که با هدف دامن زدن به تکثر آراء و نیز به منظور تأکید بر شالوده‌ی دموکراتیک این حوزه از علوم انسانی منتشر شده. بحث نظری درباره‌ی رابطه‌ی ارگانیک بین دموکراسی و نقد ادبی، به‌طور خاص در مقاله‌ای با عنوان «نقد ادبی و دموکراسی» ارائه شده است، اما هر یک از جستارهای این کتاب، از راه معرفی یا کاربرد نظریه‌های نقادانه، می‌کوشد تا بر این برنهادِ اصلی تأکید گذارد که نقد ادبی یعنی باور داشتن به تفاوت و حتی تباین اندیشه‌ها. نقطه‌ی پیوند جستارهای کتاب حاضر، همزیستی رهیافت‌های متمایزی است که هر کدام به شیوه‌ی خاصِ خود پرتوی روشنی‌بخش بر معنای متون ادبی می‌افکند. بخش بزرگی از مطالب این کتاب به «مطالعات فرهنگی» مربوط می‌شود که در زمره‌ی متأخرترین و یقیناً پُرطرفدارترین رهیافت‌ها در نظریه و نقد ادبی جدید است. اختصاص این حجم از کتاب حاضر به مطالعات فرهنگی بویژه به این دلیل صورت گرفته است که ماهیت میان‌رشته‌ای این رویکردِ نو، تبلور تمام‌عیاری است از همان اصل دموکراتیکی که همه‌ی ما را به درهم‌آمیختن صداها ــ و نه حذف آن‌ها ــ فرامی‌خوانَد. سایر بخش‌های کتاب به مباحث مهمِ نقد ادبیِ معاصر ــ مانند پسامدرنیسم در ادبیات داستانی، مرگ مؤلف در نظریه‌های ادبیِ جدید، و . . . ــ اختصاص دارد.

فهرست مطالب کتاب نقد ادبی و دموکراسی به قرار زیر است: